Endesa planea verter ao río Eume lodos acumulados durante 50 anos

Endesa planea verter ao río Eume toneladas de lodos contaminados que se acumulan no fondo do encoro da Capela desde 1960. É parte do “proxecto ambiental” que a compañía eléctrica remitiulle á Xunta co pretexto de “modernizar o desaugadoiro de fondo da presa”. A empresa, que mantén seco un tramo de 3,4 quilómetros do río desde fai cinco décadas, está obrigada por lei a restituír o seu caudal ecolóxico e reabrir os dous desaguaderos do pantano. No último medio século, non o fixo nunca. Nin por iniciativa propia nin despois de que a Fiscalía do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) sinalase directamente a Endesa Xeración, SA como presunta responsable de varios delitos contra o medio ambiente e os recursos naturais nun espazo protexido como o parque natural das Fragas do Eume.
O fiscal de delitos ambientais, Álvaro García Ortiz, denunciou en abril do 2010 á eléctrica por captación abusiva de augas, o que forzou á empresa a tratar de emendarse.A compañía redactou un proxecto de 86 páxinas para intentar corrixir cinco décadas de impunidade, turbinando auga de costas á normativa autonómica, estatal e europea que protexe os ríos. O “documento ambiental” de Endesa, redactado pola consultora hidráulica madrileña HCC e datado a mediados de maio, propón retirar cun guindastre unha pequena parte dos lodos -uns 1.350 metros cúbicos- que se acumulan sobre os sumidoiros de aceiro do pantano para depositalos 50 metros máis arriba, sobre unha planicie no fondo do mesmo encoro. A eléctrica serviuse dun equipo de mergulladores para mergullarse na presa da Capela e trazar un diagnóstico do fondo co obxectivo de “demoler e substituír” unha cámara de válvulas selada desde 1960 por “un by-pass en cada conduto do fondo”.

Despexadas as comportas e desatascados os desaugadoiros, tería dúas canles abertas para soltar o caudal estancado no fondo en potentes refachos de 2,8 a 51,6 metros cúbicos por segundo. Esta proposta de Endesa para solucionar dunha plumada os seus dous problemas legais no Eume -restituír o caudal e reabrir os desaugadoiros- a base de liberar toneladas de lodos apilados ao longo de 51 anos sublevou aos ecoloxistas.

Desde Ríos con Vida-AEMS acusan á eléctrica de querer converter o río nun “auténtico vertedoiro de lodos contaminados” e instan a Augas de Galicia a rexeitar un proxecto que está en fase de alegacións e forzar a Endesa a restituír o caudal ecolóxico, o 10% da media anual do río (1.160 metros cúbicos por segundo) no tramo seco.

“Endesa está obrigada a fornecer auga ao río de forma continua e ao mantemento dos desaugadoiros, pero xamais o cumpriu”, destaca Mark Adkinson, responsable de AEMS en Galicia.O proxecto de Endesa expúxose en primeiro lugar a opción de retirar e trasladar os lodos ata un vertedoiro autorizado, pero a descartou porque sería máis longo e custoso. No seu lugar, propón depositalo en catro balsas de decantación na ribeira e ventilar o proxecto en 11 meses.

O documento da eléctrica xa advirte das posibles consecuencias ambientais da súa proposta. “As probas de desaugadoiro provocarán efectos negativos entre moderados e severos sobre a auga, a paisaxe, os usos recreativos e a pesca fluvial”, alertan os técnicos, que falan de danos “irreversibles” para os peixes e nutrientes do río.

En xaneiro de 2010, o xefe de obra civil de Endesa declarou aos axentes do Seprona que no fondo do encoro existía “un gran depósito de lodos”, pero indicou que os desaugadoiros non se abrían porque podería ocasionar “algún dano ao medio ambiente”. Así o reflectiu o fiscal catro meses despois na súa denuncia contra a empresa eléctrica.

Contradicindo aos seus directivos e a pesar das advertencias dos técnicos, Endesa decantouse por dragar e recolocar os lodos dentro do seu propio encoro e verter ao río a auga sucia estancada no fondo. É a opción máis económica e tamén a que parece máis perniciosa para o medio. A compañía enfróntase por primeira vez a un proceso penal por haber desecado un tramo de 3,4 quilómetros do río durante medio século para turbinar máis auga nunha das dous minicentrais que explota na súa canle.

Desde 1960, entre a presa da Capela e a central hidroeléctrica do Eume só flúe unha curta vía de auga entre rocas e brión. O caudal do río baixa entubado ata as turbinas da planta hidráulica á conta de secar a canle natural. El País