Europa cuestiona a política ambiental galega das dúas últimas décadas

As súas denuncias poñen en solfa o interese real de Galicia en sanear e protexer as súas rías

Pódese ver en Google Maps, tecleando «Bens, A Coruña». E a imaxe é impresionante. Na beira, a uns 800 metros da planta de tratamento e a apenas catro quilómetros da praia de Riazor, un emisario submarino roto verte unha inmunda e espumosa mancha marrón que a marea expande lentamente. Segundo os pescadores e mariscadores da Coruña, son máis de dez millóns de metros cúbicos ao día de augas contaminadas con bacterias coliformes fecais. A foto do satélite é a súa mellor proba.

A Coruña, como outros once concellos, entre eles Vigo, Santiago, Baiona, Noia, Tui e Viveiro, debía contar desde fai dez anos cunha planta depuradora de augas residuais con capacidade suficiente para impedir verteduras semellantes. Fai dez días, Bruxelas levou eses casos ao Tribunal de Xustiza da UE, e é probable que en breve denuncie a situación noutra remesa de municipios, entre os que poderían estar Lugo, Ourense e Ferrol. O xoves, o comisario de Medio Ambiente, Janez Potocnik, recoñeceu que o seu departamento investiga a contaminación na ría de Corcubión. E o mes pasado advertiu de que expedientaría a España por non presentar en prazo os plans de xestión dos ríos galegos, que, entre outras cousas, deben prever medidas para a súa protección.

«Dá a impresión de que o saneamento non é unha prioridade política en Galicia», di un responsable comunitario con coñecemento directo sobre os asuntos galegos, recordando que os primeiros avisos da Comisión producíronse na década dos noventa.

Pesca e marisqueo

«É un escándalo, que afecta non só á saúde dous cidadáns e á conservación do medio. Tamén á industria marisqueira e pesqueira, que ten unha etiqueta de calidade que podería verse manchada», afirma Ana Miranda, portavoz do BNG en Bruxelas e quen ocupará a partir do 2012 un euroescaño que o Bloque comparte agora con ERC.

Miranda fala pouco logo dunha reunión con responsables das confrarías da Coruña, Ferrol e Barallobre, que denuncian que a vertedura de Bens afecta aos bancos de percebes e á produción de algas e ourizos, e tamén á pesca de baixura. «Non é un problema só da Coruña, senón de toda Galicia: ou 85% dá nosa flota é artesanal», explica Miranda.

Bruxelas leva anos alertando de que a falta de saneamento é a principal causa de contaminación das augas europeas, e que constitúe un serio perigo para a saúde humana e os ecosistemas mariños e fluviais. En Galicia, ademais, é unha ameaza para as súas rías, corazón da súa industria pesqueira e onde se concentra boa parte do seu tecido produtivo. Hai decenas de zonas de faena onde a UE prohibe vender marisco en fresco polo risco de intoxicación.

O problema é sobre todo sanitario, ambiental e económico. Pero tamén pon en cuestión o modelo urbanístico do litoral galego e a forma en que se xestionaron nos últimos anos as axudas que Europa concede a Galicia como rexión desfavorecida. Porque desde o ano 2000 recibiu miles de millóns para sufragar actuacións ambientais como as obras de saneamento.

Proxectos en marcha

Para o período 2007-2013 orzáronse 694,7 millóns do Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (Feder), pero, segundo os últimos datos do Ministerio de Economía e Facenda, os proxectos de saneamento aprobados ata agora non superan os 90 millóns. Hai outros 217 millóns do Fondo de Cohesión para o saneamento de Vigo, pero as obras na depuradora nin sequera comezaron por problemas políticos entre as Administracións central, autonómica e local.

Nas últimas dúas décadas, o PSOE e o PP alternáronse no Goberno, e ambos, xunto ao BNG, tocaron poder nese tempo na Xunta e en centenares de municipios galegos que seguen padecendo graves problemas de saneamento. E é verdade que inaugurar depuradoras non dá votos, pero quizá chegou a hora de que poñan fin a esa inaudita pasividade que derivou en impúdico desprestixio para todos os galegos. Seica non o é que as súas augas fecais póidanse ver desde o espazo? Lido na Voz de Galicia