Medio Ambiente acepta unha mina a 50 metros do parque natural do Eume

El País

O bipartito rexeitou un proxecto da empresa que se encargará da explotación

A Consellería de Medio Ambiente acaba de darlle un gran empuxón a un vello proxecto para extraer andalucita do monte Fontardión, na parroquia pontesa de Goente, a 50 metros do parque natural das Fragas do Eume. A andalucita é un mineral moi cobizado polas súas propiedades refractarias que se emprega para fabricar ladrillos e cerámicas moi resistentes. Detrás do xacemento pontés está Picobello Andalucita, SL, unha compañía de capital inglés e surafricano que acaba de recibir a lombeirada da Xunta cunha declaración de impacto ambiental favorable que puxo aos ecoloxistas en pé de guerra.

A futura explotación ao descuberto ocuparía 277.016 metros cadrados nas lindes das fragas do Eume, o parque natural máis singular da Europa atlántica. Segundo Adega, afectaría “gravemente” ao parque e de forma irreversible ás fontes do río Belelle, que desemboca na ría ferrolá.

A mina e o parque estarían separados por unha estreita franxa de terreo de apenas 50 metros de ancho que, en opinión dos ecoloxistas, é insuficiente para preservar á flora e fauna autóctona da trasfega diaria de maquinaria e camións removendo a terra para extraer o mineral. O proxecto empezou a rodar fai unha década e leva máis dun lustro bailando nos despachos de San Caetano.

Picobello Andalucita, SL, constituír en 2000 e obtivo a aprobación inicial do último goberno de Manuel Fraga. Os comicios autonómicos de 2005 deixaron no aire os plans de Picobello, que promete crear medio centenar de empregos durante 12 anos de explotación para extraer 375.000 toneladas anuais do mineral con dous millóns e medio de investimento. O seu proxecto foi rexeitado polo bipartito en setembro de 2006, tras comprobar que a mina invadiría espazos protexidos pola súa riqueza ambiental. Tres meses despois, a compañía remitiu unha nova proposta que reducía as dimensións da explotación e quedaba ás portas do parque natural eumés. O proxecto quedou atascado con outro cambio de goberno. En marzo de 2009, a representante da firma, Gwendoline Holliday, manifestaba ao PAÍS a súa confianza no “o novo presidente da Xunta” -en alusión ao popular Alberto Núñez Feijóo- outorgáselles os permisos de explotación xa que “os investidores estábanse cansando” logo dunha década á espera.

O proxecto reviviu en outubro de 2009 cun informe positivo da Dirección Xeral de Conservación da Natureza que determinaba que a mina “non afectaría” aos espazos protexidos e establecía “unha franxa de amortecimiento” de 50 metros entre a mina e o parque natural.

En febreiro, a proposta salvou outro escollo administrativo cun informe favorable da Dirección Xeral de Calidade e Avaliación Ambiental -publicado no DOGA o pasado 11 de marzo- que a xuízo dos ecoloxistas está infestado de “erros e incongruencias”. Argumentan que o departamento de Agustín Hernández dá por boa unha proposta practicamente idéntica á que rexeitou a anterior Conselleria, sen que se expuxesen “modificacións significativas”. “Parece que a Xunta está máis preocupada por garantir os intereses económicos dos promotores que de atender ás súas obrigacións para a protección do medioambiente” critican os ecoloxistas.

Dez colectivos, entre os que se contan Adega, Verdegaia, SGHN, Fusquenlla, Lapis Verde ou Guerrilheiros dás Fragas, aliáronse para evidenciar o seu “absoluto rexeitamento” a unha mina que “arrasaría” unha fraga autóctona de 25 hectáreas que se levanta sobre o xacemento. Alí tamén nacen dous arroios da conta do río Eume, o Cernada e o Gallel, e outros tres regachos que poderían verse afectados pola explotación.

Só hai catro minas de andalucita no mundo e España importa o 100% do produto. O descubrimento dun xacemento, ao parecer de gran calidade na vila das Pontes, tamén levantou as suspicacias dos veciños das leiras próximas, que serán expropiados, e dalgún alcalde, como o da Capela, Anxo Sueiro, do PSOE, que se opón “totalmente”. No lado oposto está o alcalde pontés, Valentín Formoso, tamén socialista, que aspirar a crear novos empregos que compensen o peche da mina de lignito en 2007.

O historial dun río castigado

Castigado como poucos, a canle do río Eume discorre ao longo de 100 quilómetros nunha carreira de obstáculos desde o Xistral ata a ría de Ares. É o corazón que rega o parque natural das Fragas do Eume, un dos pulmóns da Galicia atlántica e o refén dos intereses empresariais de Endesa. A eléctrica transformou o río Eume na arteria privada que sustenta a súa produción eléctrica en Galicia e repórtalle zumentos beneficios.

Na súa canle, a compañía conta con dous grandes encoros -As Pontes e A Capela- e dúas centrais hidroeléctricas que xeran 249 gigavatios cada ano. Desde 1960 mantén seco un tramo de 3,4 quilómetros da canle entre a última presa e a súa central, privando ao río do caudal ecolóxico que esixe a lei. O Eume move as turbinas da maior planta térmica de España nas Pontes (1.400 megavatios) e da central de ciclo combinado (800 MW) que Endesa Xeración construír na mesma vila.

Desde o 2008, a eléctrica desvía parte da súa canle para encher o profundo oco de 865 hectáreas que deixou a empresa tras décadas de explotación mineira. Outra mina, a de andalucita que proxecta Picobello en Goente, ameaza con afectar a media ducia de arroios dos que se nutre este río, un dos máis longos e caudalosos de Galicia.

O Eume tamén soportou anos de obras na autovía Ferrol-Vilalba que fai dous anos aniquilaron aos reos -troitas mariñas- na súa desembocadura. Os ecoloxistas denunciaron os abusos sobre o río en todas as frontes e sosteñen que está “enfermo e sobreexplotado”. A Fiscalía investiga se Endesa cometeu un delito ambiental por captación abusiva de augas.